ह, क्ष, ज्ञ

ह



ह  the thirty-fifth consonant of Dakshini Marathi. दक्षिणी मराठीच पस्तीसवां व्यंजन॑.

हक्क॑ n  a right or claim on something. एकावर असाच अधिकार.

हगणे vt  to pass stools. जीर्ण झालते पदार्थ विसर्जन करणे. परसाकडे जाणे. Note:- हगवण in sm means 'dysentery'.

हजाम n  barber. केंस कापाचीं क्षौराचीं काम करणार. uis हजामाकडे जावून अलतर॑ स्नान करूनटाकून, जानव॑ बदिलिवूनटाकूनच देवपूजाला बसांव॑, अस॑ म्हणणे आहे.

हजामत n  barber's profession. हजामाच काम.

हजामत fig  a demeaning way of describing an (unproductive) act. प्रयोजन नाहीते कामाविषीं नीच रूपांत॑ सांगणे.

हजार n  thousand. हदार. शंभर गुणा दहा. सहस्र.

हट्टवाद n  stubbornness. हट्टपण॑. मोंडपण॑.

हट्टवादि adj  stubborn (person). हट्ट करणार.

हट्ट॑ n  stubbornness. मनाला आलते सोडनास्क॑ असणे.
 
हट्ट॑ n  insistence. होवूनेच सराम॑ अस॑ बसणे.

हडप n  swallow. गिळणे. गडप.

हडप n  misappropriate. embezzle. swindle. गडप. पैसा गिळणे. uis कोण्त॑ व्यापार आरंभ केलतरीन अम्च पूर्त ध्यान तेजांत असाम॑. नाहीतर, अम्च ध्यान चुकलतर॑ खाले काम करणार याच पैसे पूराहीं हडप कराला पाह्तील॑.

हडपणे vt  to swallow. गिळणे. गडपणे.

हडपणे vt  to misappropriate. पैसा गिळणे. गडपणे.

हड॑ n  bone. अस्थि ; हाड in sm.

हत्ता n  spank. तळहातावाटे हळ्ळु मारणे ; हत in sm.

हत्ति n  elephant. गज. सोंड असाच एक मोट्ठ॑ मृग॑.

हत्या n  killing. मरिवणे.

हदार n  thousand. हजार. शंभर गुणा दहा. सहस्र.

हमाल n  coolie. porter. कूलीच मनुष॑.

हमालि n  wages paid to a coolie or porter. कूलि केलतेला द्याच पैसा.

हयग्रीवमंडि n  name of a sweet dish. एक गुळ्चीट पदार्थाच नाव.

हयग्रीवा n  Hayagreeva, Lord Vishnu in the form of a horse. Hayavadana. हयवदना. घोडाच रूपांत॑ महाविष्णु.

हयवदना n  Hayavadana, Lord Vishnu in the form of a horse. Hayagreeva. घोडाच रूपांत॑ महाविष्णु. हयग्रीवा.

हरटे (tamil)  n  gossip. idle talk. अरटे. प्रत्येक विषय नाहीस्क॑ बोलणे ; गप्पा in sm.

हरटे-बडिवणे vt  to gossip. अरटे बदिवणे. प्रत्येक विषय नाहीस्क॑ बोलाच॑ ; गप्पा मारणे in sm.

हरण n  deer. एक मृग. मान (Tamil).

हरण-शींग n  antlers. हरणाच शींग. 

हरणे vi  to fail. निष्फल होणे.

हरणे vi  to get defeated. पराजय होणे.

हरताल n  boycott. strike. नियम तोडून विरोध करणे ; हरताळ in sm.

हरपणे vt & vi  to lose.  हात सोडून जाणे. मिळनास्क॑ होणे.

हरा n  Lord Siva. शंकर भगवान ; हर in sm.

हरिकथा n  a type of narrative folk entertainment. कथाप्रसंग॑. कथाकालक्षेप॑.

हरिवणे vt  to fail. निष्फल करिवणे ; हारवणे/हारविणे in sm.

हरिवणे vt  to defeat. पराजय करणे ; हारवणे/हारविणे in sm.

हरिचंदन॑ n  yellow sandal wood paste. पिवळ॑ रंगाच गंध/चंदन॑.

हरिजन n  a person of the depressed caste. दलित. उणे वर्गाच मनुष.

हलक॑ adj  feeble. उण॑ शक्तीच॑.

हलक॑ adj  flimsy. पुसका. फुसका.

हलक॑ adj  of light weight. उण॑ वजनाच॑. जेड नाहीते ; हलका/हल्लक in sm.

हलणे vi  to shake. असाच ठामांतेच झटका होणे ; हालणे in sm.

हलणे vi  to sway. असाच ठामांतेच हेपटीस-तेपटीस होणे.

हलणे fig  to get startled. आश्चर्याच झटका होणे. अल्लाडणे (Tamil) ; हालणे in sm.

हलवा n  a type of sweetmeat. एक गुळ्चीट पदार्थ.

हलिवणे vt  to shake. असाच ठामातेच झटका देणे. होतते ठिकाणांतेच झटका देणे ; हालविणे/हलावणे/हलाविणे in sm.

हळकंद n  turmeric tuber. हळेदाच कंद. हळकुंड. हळेदाच गड्डे. हळदीच गड्डे. Note:- कंद means "tuber" or गड्डे.

हळकुंड n  turmeric tuber. हळकंद. हळेदाच कंद. हळेदाच गड्डे. हळदीच गड्डे. Note:- कंद means "tuber" or गड्डे.

हळद n  turmeric. हळेद. हळदी.

हळद n  rhizome or tuber of turmeric plant. हळेद. हळदीच झाडाच गड्डे.

हळदी n  turmeric. हळेद. हळद.

हळदी n  rhizome or tuber of turmeric plant. हळद. हळेद. हळदीच झाडाच गड्डे.

हळदीकुंकू n  a social  get-together where married ladies are invited and given turmaric and kumkum. सवाष्णी बायकांला घराला बलावून हळदीं कुंकूईं द्याच पद्धत॑.

हळेद n  turmeric. हळद. हळदी.

हळेद n  rhizome or tuber of turmeric plant. हळद. हळदी. हळदीच झाडाच गड्डे.

हळ्ळु adv  slowly. निदानांत॑. सावकाश ; हळू in sm. uis  उजव॑ पांयेंत॑ घाव लागल-ते-करतां मला हळ्ळु चालालेच होईल॑.

हळ्ळु adv  gently. सौम्य होऊन ; हळू in sm.  uis  (1) तजकड॑ हळ्ळु विचारलतर॑ निज होऊन/खर॑ होऊन काय झाल॑ म्हणून कळींगुया. (2) र्रीण देलते पैसा तजकडू परतून मिळणे म्हणजे एवढ॑ हळ्ळु काईं होईना.

हळ्ळु adv  softly. शांत होऊन ; हळू in sm. uis (1) कित्ति हळ्ळु बोलल॑ तरीन तला ऐकेल॑. (2)  टीवीच शब्द थोड हळ्ळु करना तर॑ झोंपि जात असाच ते लेंकरू उठून बसेल॑.

हवन n  oblation given to Gods through sacred fire. देवांस॑ होमकुंडांत॑ द्याच आहूती.

हवाला n  held on charge. कैद.

हवाला n  money transfer outside of legal routes. नियमाच विरुद्धांत॑ पैसा पाठिवणे. 

हवी n  an offering (like ghee) fit for oblation in the sacred fire. होमकुंडांत॑ घालाला योग्य असाच द्रव्य.

हस्ताक्षर॑ n  handwriting. हाता वाटी लिव्हाच शैली.

हंडा n  a large metal vessel usually used for storing water. गंगाळ. घंगाळ. घंघाळ. पाणी ठिवाला उपयोग कराच एक मोट्ठ॑ पात्र. uis हंडा पाल्ते घालताने म्हणून सांगणे अहे.

हंस॑ n  swan. एक पक्षि. उत्तरा.

हाका n  scoldings. शिवा. Note:- हाक in sm means 'a shout'.

हाका-मारणे vt  to scold. शिवा देणे.

हात n  hand. arm. कर॑. भुज. हस्त॑.

हात उचलणे id  to threaten. दटावणे.

हातगुण॑ n  luck associated with use of hands. Mida's touch. हातांत काढलते काम सार्थक होयाच भाग्य. uis त्यंच हातगुण॑ एवढ॑ चोखोट म्हणजे, तेनी कय काम आरंभ केल तरीन ते एक फार चोखोट स्थितींत जाऊन पावते.

हात ठिवणे id  to handle a thing. एक काम हाताला काढणे. uis (1) हे घडिगार बरोर चालत नाही. आवश्य नाहीस्क॑ तजवर हात ठिवून ते पूरा हाळ कर नको. (2) मोडलते खिडकी बरोर कराला एक सुताराला मी सांगिटलोहें. तला कित्ति पैसे देम॑ म्हणून अण्खीन निश्चय झाल नाही. मी बाहेर गेलसताना तो आलतर॑ मी परतून यापतोरी/यापर्यंतीन कामावर हात ठिवताने म्हणून तला सांगशीलका ?

हात मुजलींगून बसणे id  to sit still without helping. सहाय करनास्क॑ उगे बसणे. uis मी पूरा दिवस कष्टि भोगून काम कराच तो पाह्त बसलहोता. तला थोड तरीन मनांत॑ वाटलासलतर॑ हात मुजलींगून बसलासना.

हातराखण n  an item or money held for an emergency or as a stand-by. हातराखणे. अत्यावश्याला म्हणून वेगळ॑ काढून ठिवाच पैसे अथवा  आवश्याच साधन॑.

हातराखणे n  an item or money held for an emergency or as a stand-by. हातराखण. अत्यावश्याला म्हणून वेगळ॑ काढून ठिवाच पैसे अथवा  आवश्याच साधन॑. uis मी पहिल॑-पहिल॑ घर सोडून नव उद्योगाला वेगळ॑ गामाला जाताना मझ बाप हातराखणाला असून्दे म्हणून हदार रुपे मझ पेटीच आंत॑ ठिवले.

हात लांब करणे id   to beg. भीक मागणे.

हात हलींगून येणे id  to come unprepared. तय्यार होयनास्क येणे.

हाता खाले adv  under the custody or control of. स्वाधीनांत॑ (असणे).

हातावढ॑ adj  a length measured from the tip of the middle finger to the elbow. हाताच मध्यल॑ बोटाच अग्रंतून कोंपूर पर्यंतीन असाच लांब. Note:- this measure of length is normally used by flower sellers while selling tied flowers. 

हातोडि n  hammer.  लोक्कुंडाच/लोखुंडाच एक उपकरण॑.

हानि n  damage. loss. नासाडा. नाश. नष्ट.

हानि n  harm. अपाय.

हाय n  relief. तंटांतून सुटणे. स्वस्थ.

हायशि adv  feeling of relief or satisfaction. हाय होवून असणे. स्वस्थ वाटणे ; हायसे/हायसें वाटणें  in sm.

हार n  garland. माळ.

हार n  necklace. माळ.

हार n  defeat. पराजय.

हाळ adv  spoil. नाश.

हास्य n  laughter. हांसू. हांस॑.

हांकणार n  driver. पळिवणार.

हांकणे vt  to drive. (बंडि) पळिवणे. uis आज मझ बंडि हांकणार ('ड्रैवर') आला नाही. अम्ही एक भाडेच बंडींत॑/आटोंत॑ जाऊया.

हांकणे vt  to drive away. to chase away. पळिवणे. uis भीकारींच तंटा फार झालाहे. कित्ति हांकून पाठिवल तरीन पुन्हा-पुन्हा येत असतात॑.

हांस n  laughter. हांसू. हास्य.

हांसणे vt  to laugh. संतोष व्यक्त कराच क्रीया ; हसणे in sm.

हांसणे vt  to make fun of. to ridicule. मष्किरि करणे. परिहास करणे ; हसणे in sm.

हांसिवणे vt  to make someone laugh. दूसरेला हांसू आणिवणे ; हसवणे in sm.

हांसू n  laughter. हांस॑. हास्य.

हिजरा n  eunuch. नपुंसक॑.

हिन॑ pron  this woman/girl. हे स्त्री/पोरी.

हिमगिरि n  the abode of Lord Siva, Mt.Kailas. कैलास पर्वत॑, शंकर भगवानाच स्थळ.

हिमटपण॑ n stinginess. miserliness. tightfistedness. कंजूसपण॑.

हिमटा adj stingy. miserly. niggardly. कंजूस.

हिमाचल n  Himalaya mountains. हिमाद्रि. हिमालया. हिमपर्वत॑. 

हिमाद्रि n  Himalaya mountains. हिमपर्वत॑. हिमाचल. हिमालया.

हिमालया n  Himalaya mountains. हिमपर्वत॑. हिमाचल. हिमाद्रि.

हिमाळा n  winter days. winter season. हिंवाळा. हीवाळा. हेमंत॑ ऋतू. हिंस काळाच ऋतू ; हिवाळा in sm.  uis उत्तर भारतांत॑ हिमाळाच समयांत॑ कापडाच पांघरविणेच बद्दिल कांबळेच पांघरिवण॑ पह्जते पडल॑.

हिरडा n  a dried nut used in Ayurvedic medicine. आयुर्वेदांत॑ उपयोग कराच एक वाळलते फल॑. uis हिरडा तोंडात॑ ठींगटलतर॑ खोंकळा नीट उणे होत॑.

हिरणे vt  to seize forcibly. बळांत॑ घेवून जाणे.

हिरण्य n  gold. सोन॑. स्वर्ण.

हिरण्यगर्भ n  the primordial golden egg in Hindu scriptures, attributed as the cause of the Universe. ब्रह्मांडाच उत्भवाला कारण॑ झालते सोनेच अंडा.

हिरवट॑ adj  (a person who is) rude, coarse, uncouth, inconsiderate etc and hence difficult to get along with. अवघड (मनुष). uis  चोखोट "बोस" मिळाला देवून-ठिवलसाम॑. कित्तिकी दपा हिरवट मनुष "बोसास्क" येतात॑. काम कित्ति बेष केल तरीन तेनी चूक हुडुकतील॑.

हिरव॑ n  green colour. हिर्व. एक रंग ; हिरवा in sm.

हिरव॑ adj  green coloured. हिर्व रंगाच॑. हिरव॑ रंगाच॑.

हिरव॑ adj  raw. unripe. हिर्व. कच्चा. पिकनाते.

हिर्व n  green colour. हिरव॑. एक रंग ; हिरवा in sm.

हिर्व adj  green coloured. हिरव॑ रंगाच॑. हिर्व रंगाच॑.

हिर्व adj  raw. unripe. हिरव॑. कच्चा. पिकनाते.

हिषोब n  mathematics. इषोब. गणितशास्त्र ; हिशेब/हिशोब in sm. Note:- इषोब is the under emphasized form of the correct हिषोब. uis (1) श्रीनिवास रामानुजन हिषोब शास्त्रांत॑ अपार बुधिवंत होते. (2) साळेंत वाचाच वेळी मला उजंड अवडलते विषय हिषोब होत॑.

हिषोब n  accounts. इषोब. पैसाच विषय. पैसा खर्च केलतीं पैसा आलतीं लिव्हून ठिवणे ; हिशेब/हिशोब in sm. Note:- इषोब is the under emphasized form of the correct हिषोब. uis हिषोबाच गोळमाळ करून पैसा गिळला म्हणून हे जवळ॑ मझ॑ आफीसांत॑ एक थोर अधिकारीला कामांतून काढूनटाकले.

हिषोब नाहीस्क॑ fig  unscrupulously. मर्यादा अवगणना करून. uis मला कळ्ळत॑ एकला चोखोट सरकारी उद्योगांत असताना हिषोब नाहीस्क॑ पसे हडप करून, नंतर॑ सांपिडींगटला. अता कांब मोजत आहे.   

हिषोबाच adj  measured. restrained. इषोबाच. आवश्याच तेवढेच. आवश्याजोक्ताच. नियंत्रणांतल॑. Note:- इषोबाच is the under emphasized form of the correct हिषोबाच. uis तेनी उजंड मानमर्यादाच मनुष मात्र नहो, बोलतांपणीं हिषोबांतेच बोलतील॑.

हिंग n  asafoetida. एक मसालाच नाव.

हिंग निघून जाणे id  to be drained out completely. to be rendered totally exhausted. पूरा पूरा नित्राण होणे. पूरा पूरा क्षीण होणे.

हिंडणे vt  to roam about. to wander. उगे फिरणे.

हिंदी n  Hindi language. हिंदी भाषा.

हिंदुस्थानी n  the Hindusthani language, a mixture of Hindi and Urdu. हिंदी अण्खी उर्दूच मिश्रभाषा.

हिंदुस्थानी adj  related to Hindusthan. हिंदुस्थानाला संबंध झालते.

हिंदू n  the Hindu religion. हिंदू धर्म.

हिंदू adj  a person belonging to Hindu religion. हिंदू धर्माच मनुष.

हिंदुस्थान n  India. भारत देश.

हिंवाळा n  winter days. winter season. हिमाळा. हीवाळा. हींमाळा. हेमंत॑ ऋतु. हिंस काळाच ऋतु ; हिवाळा in sm.

हिंवाळा n  cold weather. हीमाळा. हिंस वातावरण॑ ; हिवाळा in sm.
 
हिंस॑ adj  that which is cold. हीम वाटाच॑. हीम असाच॑. हींव॑ वाटाच॑. हींव॑ असाच॑.

हिंसा n  trouble. तंटा. उपद्रव.

हीम n  cold. chill. हिंस॑. हींव॑ ; हिंव in sm.

हीम n  snow. हींव॑. हीमामुळे आकाशांतून पडाच पाणीच पंढ्र रंगाच घट्टि रूप. uis हिमालय पर्वताला नाव "हीम" अणी "आलय" हेजांतून आल॑.

हीमाळा n  winter days. winter season. हिंवाळा. हिमाळा. हीवाळा. हेमंत॑ ऋतु. हिंस काळाच ऋतु ; हिवाळा in sm.

हीवाळा n  winter days. winter season. हिंवाळा. हिमाळा. हीमाळा. हेमंत॑ ऋतु. हिंस काळाच ऋतु ; हिवाळा in sm.

हीं conj  a conjunction indicating inclusiveness. ईं. नि. Note:- as in तेहीं (तेईं) meaning 'that also'.

हींव॑ n  cold. chill. हीम ; हिंव in sm.

हींव॑ n  snow. हीम. हीमामुळे आकाशांतून पडाच पाणीच पंढ्र रंगाच घट्टि रूप.

हुडणे vi  to fly. उडणे.

हुडिमारणे vt  to leap. to jump. उडिमारणे.

हुडुकणे vt  to search (for a lost thing). (हरपलतेला) हुडुकणे. Note. from Kannada.

हुशार adj  mentally sharp, alert, clever etc.  मनाच षाणपणांत असण॑. uis नित्य योगाभ्यास करणारांस॑ रोगरागी जास्त येईना अणि तेनी बुद्धींत पणीं हुशार असतील॑.

हुंडी n  donation box in a temple. देऊळांत॑ भक्तलोके पैसेच संभावना द्याच/घालाच पेटी.

हूं suff  a suffix to certain words to imply applicability, source etc. eg. हूं. तूहूं (from or by you only),  वरून (from the top), आंतून (from inside)  दुसरेंकडून (from others) etc. हून. कित्येक गोष्टां बरोर जोडाच एक प्रत्यय (suffix ). uis (1) भरून दपा मझ॑ घराला ये म्हणून बलावलों तरीन तू परवा केल नाहीस॑. इत्तपर मी तुला बलावना. तूहूं अलतर॑ ये. (2) दुसरें कडून सहाय विचाराच पक्षा तूच ते पुस्तक पेटीच आंतून बाहेर काढ॑.

हृदय n  heart. आंगांतल॑ एक मुख्य अवयव.

हे pron  this. these (applied to both animate and inanimate, in singular and plural). ये. जवळ असाच एक साधनाला अथवा जीवीला उद्देश करून सांगाच सर्वनाम॑ (एकवचन॑ अणि बहुवचनांत॑).

हे जवळ॑ adv  recently. समीपांत॑. ये जवळ॑. uis सी.पी.ऐ.(माओ) पक्ष॑ पुन्हा-पुन्हा त्यंच स्वाधीना खाले असाच प्रदेशांत॑ र्रेलवे-ट्राकाला उडीऊन नाश कराच एक मोट्ठ॑ चिंताच विषय झालाहे. हे आफत्तांतून चुकिवाला हे जवळ॑ केंद्र सरकार र्रेलवेच अपाय उणे करिवाला साध्य होयाच एक उपकरण॑ उपयोग कराला निश्चय केलाहेत॑.

हेनी pron  these people. हे लोके (सर्वनाम॑, बहुवचन॑). यनी. येनी.

हेपटीस-तेपटीस adj  mutual. अन्योन्य.   

हेमंत n  winter season.  हिमाळाच/हिवाळाच ऋतु.

हेमा n  gold. सोन॑. स्वर्ण.

हेवंदा adv  this year. हे वर्षी. यंदा. यवंदा. uis घरच॑ अंबाच झाडांत॑ गेलंदा पक्षा हेवंदा फूल उदंड उणे सोडलाहे.

हेवंदा adv  this time. this occasion. हे दपा. यंदा. यवंदा. uis ते गांवाला जायाच वाट उदंड हाळ जालाहे. गेल महिना तिकडे गेलतम्हा मझ बंडी "पंक्चर" होऊनगेल॑/झाल॑. ते करतां हेवंदा मी तिकडे जाताना मझ स्वंत बंडींत जायनास्क॑ बस धरींगून गेलों.

हैदर-काळ fig  olden times. जुने काळ.

हैदर-दंडु fig  old useless fellow. प्रयोजन नाहीते म्हातारा.

हैराण adj  distressed through fatigue or mental affliction. नित्राणा मुळे होयाच मनाच कष्ट॑. 

होठाकणे vt  to stand up. ओठाकणे. बसलत॑/निजलत॑ स्थितींतून उठणे. Note:- (1) the word ओठाकणे appears to be from ऊठ and ठाकणे and होठाकणे a phonetic variation of it. (2) होठाकणे is the hyper emphasized form of the correct ओठाकणे.

होठाकणे vt  to halt. थांबणे. राखणे. Note:- होठाकणे is the hyper emphasized form of the correct ओठाकणे. uis एवढ॑ दिवस अम्च गामांत॑ एक्सप्रस ट्रैन कोण्तीन होठाकत होत नाही. हे महिना पसून दादर एक्सप्रस होठाकाला आरंभ झालाहे.

होठाकिवणे vt  to make a person stand or get up. ओठाकिवणे. बसलत॑/निजलत॑ स्थितींतून एक व्यक्तीला ओठाकिवणे. Note:- होठाकिवणे is the hyper emphasized form of the correct ओठाकिवणे. 

होढणे vt  to pull. ओढणे. बळ उपयोग करून स्वताकडे सरकिवणे ; ओढणे in sm. Note:-  होढणे is the hyper emphasized form of the correct ओढणे.

होढणे vt  to draw a picture or a line. ओढणे. चित्र काढणे. बावोली होढणे. रेखा काढणे ; ओढणे in sm. Note:-  होढणे is the hyper emphasized form of the correct ओढणे.
 
होढणे vt  to smoke a cigarette or beedi. ओढणे. सिगरेट अथवा बीडी पीणे/फुंकणे ; ओढणे in sm. Note:-  होढणे is the hyper emphasized form of the correct ओढणे.

होणे vi  to happen. to become. to come to pass. साध्य होणे. uis (1) मझ॑कडून घेटलते र्रीण एक महिनेच आंत वारिवतों अस॑ तो म्हणट्लाहे. मला कायकी ते होणे संदेहच. (2) ते दोन कुटुंबाच मध्ये मनस्थाप होवून उजंड दिवस झाल॑.

होणे vi  to be finished. to be ended. संपणे. वारणे. uis. तो सांगाच पूरा लोक्कर काहीं होईल म्हणून मला वाटत नाही. 

होणे vi  to be. होणे. uis तो सांगाच पूरा निज होणे साध्येच नाही.

होम n  oblation into the sacred fire. आहूती. हवन.

होमकुंड n  a pit prepared for performing oblation in sacred fire. यज्ञकुंड.

होय adv  yes. संम्मत दाखिवाला सांगाच गोष्ट॑. बर॑.

होल॑ pret  a  preterite of the verb "होणे". over. done.  झाल॑. "होणे" हे क्रीयापदाच॑ भूत काळ. Note :-  this is a peculiarly DM usage, formed by the combination of होय and झाल॑.   

होळी n  name of a festival. एक सणाच नाव. होळीच सण॑.





क्ष


क्ष the thirty-sixth consonant of Dakshini Marathi. दक्षिणी मराठीच छत्तीसवां व्यंजन॑.

क्षण॑ n  a moment. an instant. ल्हानाच पक्षा ल्हान वेळ. एक निमिष.

क्षत्रिय n  the second of the four castes of Hinduism. हिंदु धर्माच चार वर्णांत॑ दूसर॑ वर्ण.

क्षत्रिय n  a person who belongs to the kshatriya caste. क्षत्रिय वर्णांतल॑ एक मनुष.

क्षमा n  forgiveness. अपराध माफ करणे.

क्षमा n  pardon. माफी.

क्षमा n   apology. चूक ओपिंगून माफी विचारणे.

क्षमा n  patience. सहन॑ कराच शील॑.

क्षय n  tuberculoses. एक महारोग. क्षयरोग.

क्षयरोग n  tuberculosis. एक महारोग. क्षय.

क्षयरोगि n  a person afflicted with tuberculosis. क्षयरोग बाधा झालते मनुष.

क्षवर n  tonsure. मुंडन. क्षौर.

क्षवर n  shaving. दाढी काढणे. क्षौर.

क्षवरी n  artificial hair. an extra bunch of hair inter-plaited to a woman's plait or chignon. गंगावन. क्षौरी. uis एक वयाच नंतर॑ बायकांला केंस झडल॑. तम्हा क्षवरी/क्षौरी मिळिवून बिछोडा घालिंगतील॑.

क्षाम n  famine. भयंकर उन्हाळामुळेहीं पाणीच कष्टामुळेहीं जमीनांतून धान्य कहीं उत्पादन॑ होयनास्क॑ असाच अवस्था.

क्षीण॑ adj  emaciated. रोडे झालते.

क्षीर n  milk. दूध. 

क्षीरसागर n  the divine ocean of milk. दूधाच दिव्य समुद्र. क्षीराब्धी.

क्षेत्र n  temple. देऊळ.

क्षेत्र n  a sacred place. एक पुण्यस्थल.

क्षेत्रद्वार॑ n  entrance to a temple. देऊळाच आंत जायाच वाट.

क्षेत्रपालक॑ n  motif or statue representing a guardian of a temple. द्वारपालक॑. देऊळा आंत॑ वेघाच वाटी दोन बाजु असाच विग्रह॑.

क्षेत्राडन॑ n  pilgrimage. तीर्थाडन॑. तीर्थ यात्रा.

क्षेम n  welfare. सुख. सौख्य.

क्षेमतांदूळ n  a tiny packet of rice and dhal put into a suitcase/box (after a minute's prayer) before starting to pack items for a journey, meant to be "god's blessings for the journey". एक प्रयाणाच पुढे देवाला नवसींगून यात्राच सामानाच बरोर घालाच तांदूळाच एक ल्हान पोट्लम. uis अत्तापणीं प्रति प्रयाणाच पुढे मझ बाईल क्षेम-तांदूळ ठिवला नंतरच "सूट्केसांत" फडकी ठिवल॑.

क्षेमलाभ विचारणे vt  to enquire one's well being. सौख्य विचारणे. कुशलान्वेषण करणे.

क्षौर n  tonsure. मुंडन. क्षवर.

क्षौर n  shaving. दाढी काढणे. क्षवर.

क्षौरी n  artificial hair. an extra bunch of hair inter-plaited to a woman's plait or chignon. गंगावन. क्षवरी.




ज्ञ


ज्ञ the thirty-seventh consonant of Dakshini Marathi. दक्षिणी मराठीच सदतीसवां व्यंजन॑.

ज्ञान n  knowledge. विषयाच अर्थ कळणे. बोध.

ज्ञान n  awareness. कळणे. बोध.

ज्ञान n  wisdom. बुद्धि.

ज्ञान n  the state of not being unconscious. conciousness. the state of mental alertness. प्रज्ञा.
बोध. मनाला बोध असाच स्थिति. uis गेल वर्षी नवंबरांत मला 'हॉस्पिटलांत' वेंटीलेटर घालून ऐ,सी.यूंत ठिवलास्ताना मला पसतीस घंटे पतोरी ज्ञान नाहीस्क॑ पडल्होतों. मी मूर्च्छांत असताना मझ बाईलीं मझ भाऊईं फार भींगट्ले.

ज्ञानजीवि n  enlightened soul. बुद्धि जीवी. ज्ञानी.

ज्ञानदीप n  lamp of wisdom. ज्ञान. ज्ञानाच॑ दिवा.

ज्ञानदृष्टि n  divine vision. दिव्य दृष्टि.

ज्ञानदृष्टि n  capability for seeing future events. ज्ञानशक्तीमळे पुढे होयाच कळणे. भविष्य ज्ञान.

ज्ञानमार्ग n  the path to God-realisation through knowledge. ज्ञाना वाटी ब्रह्मज्ञान मिळाच मार्ग.

ज्ञानवाद n  the philosophy emphasising the path of knowledge to be the correct path to God-realisation. ज्ञाना वाटी मात्र ब्रह्मज्ञान मिळेल॑, अस॑ सांगाच तत्वशास्त्र.

ज्ञानी n  an enlightened person. a person with profound knowledge and wisdom. ज्ञान शक्ति असणार.

ज्ञानोदय n  growth or development of wisdom. ज्ञान होणे. uis  साळेंत॑ शिकिवाच काहींनच अम्च ज्ञानोदयाला उपयोग अस्त नाही. बाहेर लैब्ररींत अथवा इन्टेरनेट वाटे अम्च ज्ञान विकास कराम॑.